Het ontstaan

Je gelooft het misschien niet maar toch… het bierviltje heeft veel te danken aan de Duitse telefonerende klant. Het Duitse keizerrijk kende in de vorige eeuw, net als België, een enorm aantal brouwerijen en cafés. Het waren juist deze caféhouders die bij de brouwers steen en been klaagden om tafellakens te verkrijgen. Tafellakens die vlug vuil werden door het gemorste bier en overlopend schuim. De brouwerijen zaten vrij vlug met bergen was en met de handen in het haar.

 

Maar in 1903 kwam er een oplossing voor het brouwersleed. Een firma die houten telefoonpalen maakte, bezat veel houtafval en wist daar aanvankelijk geen uitweg voor. Zij kregen het slimme idee om de houtresten te verwerken tot een soort absorberend karton. Het bierviltje in primitieve vorm was geboren.

 

Het karton vervulde een nuttigheidsrol voor de uitbaters. Maar al gauw zagen pientere brouwers er het nut van in om hun merk af te drukken op de kartons en zo de merkbekendheid te vergroten. Eerst alleen nog in Duitsland, daarna veroverde het viltje België, waarna het binnensloop in Nederland, Frankrijk en Luxemburg. Het Verenigd Koninkrijk leerde het verzamelobject pas kennen in 1945, bij het einde van de Tweede Wereldoorlog.

 

Tijdens die oorlog stopte de productie van viltjes volledig. Karton, bij gebrek aan leer, werd toen gebruikt voor schoenen en pantoffels.

 

Tot 1960 veranderde er weinig aan de kwaliteit van het viltje. Maar in dat jaar bedekten de Finnen het crèmeachtige karton met een laag pure witte cellulose. Dit gebeurde onder druk van de Engelsen die het bierviltje uitbouwden tot een publicitair medium. De Finnen kwamen dankzij hun nieuwe techniek tot een Triple-effect:

 

1. Het karton werd wit genoeg voor reclamedoeleinden.

 

2. De bedrukbaarheid nam toe.

 

3. Maar vooral verliep de absorptie beter. Het Bierschuim dringt door het cellulose in het karton en wordt daar vastgehouden. Het viltje gaat zo langer mee.

 

Omdat rond 1964 houten telefoonpalen uit de mode raakten, werd overgegaan op sparrebomen. Tegelijkertijd lanceerde Waterlomat het eerste bierviltje in offset drukkunst. De kwaliteit en de herhaalbaarheid van het gedrukte verbeterde op die manier. Nog steeds wordt er via offset gedrukt. Zeefdruk, vroeger wijd verspreid, beslaat tegenwoordig slechts 5 % van de markt.

 

De Grondstof

 

Karton speciaal voor bierviltjes is nog steeds de basisgrondstof voor dit medium. De standaard dikte voor België schommelt tussen 1.4 – 1.6 mm. In het Verenigd Koninkrijk is dit 1.2 mm en Nederland kenmerkt zich door viltjes van 2 mm. De gierigheid telt dus niet als het om reclame gaat.Het karton kan éénzijdig, tweezijdig of ongebleekt zijn. Ongebleekt karton is ruw en crèmekleurig. Eénzijdig of tweezijdig karton is puur wit langs een of twee kanten. Dit kun je zelf controleren door enkele viltjes te bekijken. De 24-uursviltjes van Warterlomat bijvoorbeeld zijn tweezijdig wit. Maar karton geeft ons nog geen viltje!

 

De Pre-press

 

Er dient uiteraard nog een boodschap te zijn om af te drukken op het karton. Daartoe zal een klant zijn idee afgeven op een elektronische drager aan de fabrikant. Deze bewerkt het idee tot de gewenste boodschap.Aangezien schermkwaliteit nooit viltjeskwaliteit is, maakt men een aantal drukproeven. Daartoe wordt de info van de elektronische drager overgebracht op een film. De kleuren worden gekozen en de film wordt herhaald op een drukplaat. Alles verloopt volgens het fotografisch principe: Al wat belicht wordt, blijft staan; al wat niet belicht wordt, wordt weggespoeld. Het belichte gedeelte is datgene wat van inkt wordt voorzien. Deze fase noemt men de Pre-press of voorbereidingsfase.

 

Drukken

 

Wanneer de klant akkoord gaat met de drukproeven wordt de drukplaat voor de machines geprepareerd. Men drukt tegenwoordig in offset-quadrichromie. Offset is het principe waarbij de boodschap van de drukplaat overgaat op rubberdoek en de rubberdoek uiteindelijk alles achterlaat op de kartonplaat. Het voordeel hierbij is dat de drukplaat minder vlug slijt. Aangezien met vier kleuren wordt gewerkt – vandaar quadrichromie – zijn er ook vier offsetmachines nodig. De vier internationaal erkende kleuren zijn: zwart, magentarood, cyaanblauw en geel.Het drukken is de meest moeilijke stap omdat de kleuren precies daar moeten worden aangebracht waar ze nodig zijn (zie Waterlomat bierviltje). Soms worden kleuren gemengd om andere resultaten te verkrijgen; bijvoorbeeld groen of goudgeel.

 

Uitsnijden

 

Deze gekleurde platen worden met het oog gecontroleerd en vervolgens uitgekapt of gesneden met een speciale kapvorm. De uitkapping wordt uitgeduwd en verzamelt op een houten palet. Op dit moment hebben we dan bierviltjes.Wat volgt is de verpakking in plastic folie van 50, 100 of 200 stuks. De bierviltjes passeren eventjes een oven waardoor de folie krimpt en nauw sluit rond de viltjes. Stockage gebeurt in een grote hal wachtend op verzending naar de klant.De biervilt-standaarden van vroeger worden meer en meer weggevaagd door alle mogelijke vormen. Alles kan en alles mag in bierviltjesland…zolang de klant uiteraard betaalt.

 

Wat staat er op een viltje?

 

Al lang niet meer zie je alleen viltjes met het logo van de brouwerij erop. De brouwerijen hebben vaak ook viltjes voor een biertype. Vaak wordt de achterkant ook gebruikt voor reclame e.d., Er zijn ook bedrijven die op vilt hun reclameboodschap zetten.